Muzeum w Lęborku

Zalążkiem muzeum była kolekcja utworzona pod koniec XIX wieku pod patronatem kościoła oraz lokalnych społeczników i entuzjastów. Pierwszymi zabytkami były przypadkowe znaleziska archeologiczne, w tym kamienne toporki, siekierki, popielnice twarzowe kultury pomorskiej, ozdoby z brązu i monety.
Po ukończeniu budowy ratusza w 1900 r. zbiory znalazły swoje miejsce w nowym budynku i zostały wyeksponowane na korytarzu w przeszklonych gablotach. Już w 1904 r. z inicjatywy grupy społeczników zaangażowanych w powstanie muzeum wydano kalendarze powiatowe ("Heimat Kalender für den Kreis Lauenburg in Pommern"). Pierwszą wystawę muzealną połączoną z sesją naukową poświęconą przeszłości ziemi lęborskiej zorganizowano w dniach 7-12 maja 1924 r. w sali ratusza.
W 1925 r. zbiory przeniesiono z ratusza do budynku Starostwa Powiatowego, gdzie urządzono stałą wystawę, przygotowaną przez Edwarda Stielowa - dyrektora Powiatowego Urzędu Opiekuńczego, pełniącego jednocześnie funkcję społecznego opiekuna zbiorów. Ekspozycja miała charakter prehistoryczny, a archeolog Doc. Helmut Agde, który mieszkał i wykładał w Seminarium Nauczycielskim w Lęborku (dawniej Lauenburg), brał udział w jej organizacji.
Terenem działania muzeum był powiat lęborski. Katalog zbiorów pod koniec lat 30. XX w. obejmował 1600 pozycji. W zbiorach znajdowały się również eksponaty rzeźby gotyckiej, uzbrojenia oraz tzw. kącik pomorskich obrzędów ludowych.
W czasie wojny zbiory znajdowały się w pomieszczeniach starostwa pod opieką Edwarda Stielowa, społecznego kierownika muzeum. Wkroczenie wojsk radzieckich do miasta i utworzenie w starostwie szpitala polowego, w końcowym okresie wojny, spowodowało częściowe zniszczenie zbiorów i ich rozproszenie. Wiele zabytków trafiło na śmietnik w ogrodzie starostwa. Część z nich zdobiła pomieszczenia biurowe urzędników. Warto wspomnieć, że już w czasie wojny wiele zabytków zostało wywiezionych do Niemiec lub rozproszonych po okolicznych majątkach ziemskich i szkołach.
W okresie od lipca 1945 r. do sierpnia 1948 r. Józef Mularczyk pełnił funkcję referenta powiatowego ds. kultury i sztuki przy Pełnomocniku RP w Lęborku; w tym okresie sprawował również społeczną funkcję opiekuna zabytków muzealnych z ramienia Ministra Kultury i Sztuki w Warszawie. Józef Mularczyk, wspólnie z przedwojennym kierownikiem muzeum Edwardem Stielowem, pracował nad gromadzeniem pozostałości przedwojennej kolekcji. Ogromną pracę włożył wspomniany Edward Stielow w poszukiwanie miejsc do przechowywania zabytków.
W 1946 r. zbiory zostały częściowo udostępnione publiczności w kamienicy mieszczańskiej z 1913 r. (trzypiętrowej) przy ul. Młynarskiej 14-15, gdzie zajmowały 4 pokoje drugiego piętra. Do 1945 r. wspomniana kamienica należała do rodziny Nipków, właścicieli i przedsiębiorców w okresie międzywojennym związanych m.in. z browarnictwem i handlem.
Po wojnie szereg ośrodków naukowych (m.in. Gdańsk, Poznań i Warszawa) zainteresowało się lęborskimi zbiorami w celu pozyskania ich do swoich kolekcji. Pod koniec lat 40. podjęto decyzję o przekazaniu ich do Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Protesty Józefa Mularczyka spowodowały, że decyzja została cofnięta, a zabytki - i tak już zubożałe - pozostały w Lęborku.
Pierwszą stałą ekspozycję otwarto 5 sierpnia 1952 r., po doraźnym remoncie. Nosiła ona tytuł "Archeologia powiatu lęborskiego". Scenariusz wystawy został opracowany przez Muzeum Pomorskie w Gdańsku.
W latach 1951-1953 zbiory muzeum, po rezygnacji Józefa Mularczyka z funkcji kierownika, pozostawały pod opieką jedynie woźnego.
1 kwietnia 1953 r. kierownikiem muzeum został Wacław Kołodziejski. Do końca 1963 r. lęborskie muzeum pozostawało na utrzymaniu Muzeum Pomorskiego w Gdańsku. Od 1964 roku muzeum przeszło do budżetu Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Lęborku. W tym czasie placówka muzealna posiadała tylko dwa etaty, tj. kierownika placówki i asystenta muzealnego.
W latach 1970-1990 funkcję dyrektora pełniła Elżbieta Skarbek-Wąsiewska (archeolog). W tym okresie muzeum prowadzi prace wykopaliskowe m.in. na terenie wczesnośredniowiecznego grodziska w Białogardzie. Powstaje galeria sztuki współczesnej "Strome Schody" działająca przy muzeum.

W latach 1990-1999 dyrektorem muzeum jest Elżbieta Kal (historyk sztuki). W tym okresie prężnie działa galeria "Strome Schody", w której organizowane były - i są nadal - wystawy czasowe głównie z zakresu sztuki współczesnej artystów z Polski i zagranicy.

W grudniu 1999 r. dyrektorem Muzeum i Galerii "Strome Schody" została Mariola Pruska (archeolog, muzealnik) i pełni tę funkcję do chwili obecnej.

Obecnie muzeum zajmuje wszystkie piętra kamienicy przy ul. Młynarskiej 14-15, a także przyległe pomieszczenia od strony oficyny. Lęborskie muzeum opracowuje i udostępnia m.in. zbiory dotyczące historii miasta i regionu, sztuki dawnej, archeologii, etnografii. Było i jest organizatorem seminariów historycznych oraz wykładów i warsztatów dla grup zorganizowanych. Przy muzeum działa stowarzyszenie "Lęborskie Bractwo Historyczne", które wspólnie z muzeum wydaje kwartalnik "Biuletyn Historyczny". Jest także współorganizatorem uroczystości miejskich, tj. Jarmarku Jakubowego i wielu innych imprez.

Więcej